Veri merkezi karbon salınımları 2018’den beri üçe katlandı. OpenAI’nin Sora’sı gibi karmaşık Yapay Zekâ modelleri genel kitleye açıldıkça, bu rakamlar tavan yapacak.
Mevcut Yapay Zekâ canlanmasının muazzam miktarlarda enerji kullandığı bir sır değil. Artık bunun ne kadar olduğuna dair daha iyi bir fikrimiz var.
Harvard T. H. Chan Halk Sağlığı Okulu ve UCLA Fielding Halk Sağlığı Okulu’ndaki ekiplerin yayınladığı yeni bir makale, Amerika Birleşik Devletleri’nde faaliyet gösteren 2.132 (ülkedeki tüm tesislerin %78’i) veri merkezini inceledi. Bu tesisler (esasen sunucu sıralarıyla ağzına kadar dolu binalar) Yapay Zekâ modellerinin eğitildiği ve ayrıca ChatGPT gibi modeller aracılığıyla gönderdiğimiz her istek için “pinglenen” yerlerdir. Hem sunuculara güç sağlamak hem de onları soğutmak için devasa miktarlarda enerjiye ihtiyaç duyuyorlar.
2018’den beri ABD’deki veri merkezlerinin karbon salınımları üçe katlanmış durumda. Ağustos 2024’e kadar 12 ay boyunca veri merkezleri, ulusal salınımların%2,18’ini oluşturan 105 milyon metrik ton CO2‘den sorumluydu (karşılaştırırsak ulusal ticari hava yolları yaklaşık 131 milyon metrik tondan sorumludur). ABD’de kullanılan tüm enerjinin yaklaşık %4,59’u veri merkezlerine harcanıyor ve bu rakam 2018’den bu yana ikiye katlandı.
ChatGPT’nin Kasım 2022’de piyasaya sürülmesinden bu yana hızla gelişen Yapay Zekânın bu yükselmenin ne kadarından sorumlu olduğuna dair bir tahminde bulunmak zor. Bunun nedeni, veri merkezlerinin birçok farklı veri türünü işlemesidir, Yapay Zekâ modellerini eğitmeye veya pinglemeye ek olarak, web sitelerini barındırmaktan fotoğraflarınızı bulutta depolamaya kadar birçok şeyi yapıyorlar. Ancak araştırmacılar, ekonominin neredeyse her kesimi teknolojiyi benimsemeye çalışırken, Yapay Zekânın payının kesinlikle hızla arttığını söylüyorlar.
Araştırmada yer almayan düşünce kuruluşu Energy Innovation’ın kıdemli bir üyesi olan Eric Gimon, “Bu oldukça büyük bir artış” diyor. “Bu üstel büyümenin ne kadar hızlı ilerleyebileceğine dair çok fazla korkutucu analiz var. Ancak işletme açısından verimlilik artışı veya farklı türde çipler keşfetmek için henüz çok erken.”
Açıkçası, tüm bu gücün kaynağı özellikle “kirli”. Çok fazla veri merkezi Virginia gibi kömür üreten bölgelerde bulunduğundan, kullandıkları enerjinin “karbon yoğunluğu” ulusal ortalamanın %48 üzerindedir. Arxiv’de yayınlanan ve henüz hakemler tarafından incelenmemiş makale, ABD’deki veri merkezlerinin %95’inin ulusal ortalamadan daha kirli elektrik kaynaklarına sahip yerlerde inşa edildiğini söylüyor.
Makalenin yazarı ve UCLA Fielding Halk Sağlığı Okulu’nda Yardımcı Doçent olan Falco Bargagli-Stoffi, sırf kömür ülkesinde olmalarından başka nedenler de olduğunu söylüyor. “Daha kirli enerji tüm gün boyunca mevcut” diyor ve birçok veri merkezinin 7 gün 24 saat en yoğun çalışmayı sürdürmesi gerekiyor. “Rüzgar veya güneş gibi yenilenebilir enerji kaynakları aynı şekilde sürekli mevcut olmayabilir”. Siyaset veya vergi teşvikleriyle birlikte yerel tepkide, veri merkezlerinin nerede inşa edileceğini etkileyebilir.
Şu anda YZ’deki önemli bir değişim, alanın salınımlarının yakında fırlayacağı anlamına geliyor. YZ modelleri, ChatGPT gibi oldukça basit metin üreticilerden, bir hayli karmaşık görüntü, video ve müzik üreticilere doğru hızla genişliyor. Şimdiye kadar, bu “çok kipli” modellerin çoğu araştırma aşamasında takılmıştı, ancak şimdi bu değişiyor.
OpenAI, video üretme modeli Sora’yı 9 Aralık’ta halka duyurdu ve web sitesi, onu test etmeye istekli insanlardan gelen trafikle o kadar dolup taştı ki, hala düzgün çalışmıyor. Google’dan Veo ve Meta’dan Movie Gen gibi rakip modeller henüz halka açılmadı, ancak bu şirketler geçmişte de olduğu gibi OpenAI’nin öncülüğünü takip ederse, yakında duyurulabilirler. Suno ve Udio’nun müzik üretim modelleri (davalara rağmen) büyüyor ve Nvidia geçen ay kendi ses üreticisini piyasaya sürdü. Google, çevreniz hakkında gerçek zamanlı olarak sizinle sohbet edebilecek bir video-YZ arkadaşı olacak olan Astra projesi üzerinde çalışıyor.
Pisa Üniversitesi ve IMT Lucca’da YZ alanında doktora öğrencisi ve makalenin baş yazarı Harvard’da misafir araştırmacı olan Gianluca Guidi, “ölçek görüntülere ve videoya doğru büyüdükçe veri boyutları katlanarak artıyor” diyor. Bunu daha geniş bir benimseme ile birleştirin, diyor, salınımlar yakında sıçrayacak.
Araştırmacıların amaçlarından biri, veri merkezlerinin ne kadar enerji kullandığının anlık görünümünü almak için daha güvenilir bir yol oluşturmaktı. Verilerin bir dizi kaynağa ve kuruma dağılmış olması göz önüne alındığında, bu beklediğinizden daha karmaşık bir görevdir. Şimdi ülke genelinde veri merkezi salınımlarını gösteren bir portal oluşturdular. Bu veri hattının uzun vadeli hedefi, önümüzdeki yıllarda muazzam bir şekilde büyüyeceği tahmin edilen veri merkezlerinden kaynaklanan salınımları azaltmaya yönelik gelecekteki düzenleyici çabaları bilgilendirmektir.
Harvard Veri Bilimi Girişimi direktörü, Harvard Profesörü ve makalenin yazarlarından Francesca Dominici, “çevre ve sürdürülebilirlik bilincine sahip topluluk ile Büyük Teknoloji arasında artan bir baskı olacak” diyor. “Ancak tahminim bir düzenleme olmayacağı yönünde. En azından önümüzdeki dört yıl içinde.”
